3 Niedziela Wielkanocna A
25-04-2020
Dałeś mi poznać drogi życia – Piotr cytuje słowa Psalmu 16, które znamy w nieco innej formie: Ty ścieżkę życia mi ukażesz. W drugim czytaniu życie na ziemi Piotr określa jako postój, przystanek w drodze do celu. W Ewangelii uczniowie w drodze do Emaus spotykają Jezusa. W dzisiejszych czytaniach dominuje motyw drogi.
Drugie ważne słowo to serce. Oczy uczniów były jakby specjalnie „trzymane na uwięzi”, by nie poznali nimi Jezusa – by zaczęli patrzeć sercem. Jezus najpierw otwiera przed nimi Pisma, potem oczy.
Trzecie słowo-klucz to „dzień”. Jedyny w historii dzień zmartwychwstania. Paradoksalnie to dzień, który nigdy się nie oddala: wraca zawsze, gdy Jezusa rozpoznajemy przy łamaniu chleba.
PIERWSZE CZYTANIE
Katecheza Piotra • Dz 2, 14. 22b–32
Piotr cytuje psalm Dawida i dowodzi, że przepowiedział on zmartwychwstanie Mesjasza. Oto fragment katechezy, którą św. Piotr wygłosił tuż po zesłaniu Ducha Świętego.
KSIĘGA: Dzieje Apostolskie • AUTOR: Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80–85 r. • KATEGORIA: mowa • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok 33 r., dzień zesłania Ducha Świętego • KTO MÓWI: Piotr • SŁUCHACZE: Żydzi „ze wszystkich narodów pod słońcem”.
DZIEŃ ZESŁANIA • Podobnie jak w zeszłym tygodniu usłyszymy część drugą rozdziału, ale wcześniejszą. Rozdział 2 rozpoczyna się zesłaniem Ducha Świętego, a kończy opisem rodzącego się Kościoła pierwszych chrześcijan (słuchaliśmy go przed tygodniem). Między tymi wydarzeniami znajduje się katecheza Piotra.
ZNAKI DUCHA • Zanim jednak stanął Piotr razem z Jedenastoma i przemówił, dowiadujemy się, że: • w Jerozolimie przebywali pobożni Żydzi ze wszystkich narodów pod słońcem • wszyscy usłyszeli szum towarzyszący zesłaniu Ducha Świętego i zbiegli się tłumnie; oraz że • każdy z nich słyszał, jak przemawiali w jego własnym języku. „Co to ma znaczyć?” – mówili jeden do drugiego. „Upili się młodym winem” – drwili inni. I w tym momencie rozpoczyna się pierwsza katecheza Piotra.
ŚWIADECTWO PIOTRA • Usłyszymy fragment katechezy Piotra. W pierwszej, pominiętej części Piotr tłumaczy: Ci ludzie nie są pijani, jak przypuszczacie, […] ale spełnia się właśnie to, co powiedział prorok Joel. My usłyszymy drugą część mowy Piotra • Zwróćmy uwagę przede wszystkim na argumentację Piotra: mówi o zmartwychwstaniu jako » wydarzeniu autentycznym » mającym naocznych świadków » zapowiedzianym przez proroków. Zauważmy także, że część katechezy Piotra – i pierwszego czytania – to fragment Psalmu 16, który usłyszymy jako psalm responsoryjny, aczkolwiek w nieco innym brzmieniu.
PSALM
O zmartwychwstaniu Mesjasza • Ps 16, 1–2. 5. 7–11
Oto cytowany przez Piotra Psalm 16. Według św. Piotra w nim Dawid zapowiedział zmartwychwstanie Jezusa.
PSALM 16 • AUTOR: Dawid/lewita • CZAS POWSTANIA: epoka monarchiczna
MODLITWA UFNOŚCI • Psalm 16 Zachowaj mnie, Boże to modlitwa ufności. Autorstwo i czas powstania utworu nie są znane. Niektórzy przypisują psalm Dawidowi, który miał go stworzyć po rzezi kapłanów z Nob dokonanej przez Saula (1 Sam 22) lub po tym, jak oszczędził Saula w jaskini na pustyni Engaddi (1 Sam 24). Inni, sytuując psalm w epoce królów, widzieli w nim wyznanie wiary, które monarcha mógł składać w świątyni podczas liturgii odnowienia przymierza • Utwór przepełniają głęboka wiara i ufność pokładana w Panu, który ratuje ludzkie życie od śmierci.
ZAPOWIEDŹ ZMARTWYCHWSTANIA • Na pewno w czasach machabejskich był ważnym tekstem zapowiadającym zmartwychwstanie. Widać to szczególnie w strofie drugiej i trzeciej, gdzie wierny wyraża pewność, że Pan nie pozostawi człowieka w grobie ani nie pozwoli, by jego ciało doświadczyło zepsucia. Bóg ukaże mu ścieżkę życia i posadzi go w wiecznej radości po swojej prawicy: obrazy te wykraczają daleko poza błogosławieństwo doczesne, ukazując Izraelitę, który cieszy się bliskością Boga w Jego królestwie.
CYTAT PIOTRA • Z punktu widzenia dzisiejszej liturgii słowa najważniejsze są druga, trzecia i czwarta zwrotka psalmu: cytował je Piotr w katechezie w pierwszym czytaniu. Fragment ten można interpretować na dwa sposoby: • modlitwa o wybawienie w chwili śmierci – ścieżka życia to ścieżka wytyczana przez doczesność, której nie przerwie ciężka choroba ani nieszczęście. Bóg daje się wierzącemu cieszyć bezpiecznym i błogosławionym życiem, którego ten kosztuje, także uczestnicząc w liturgii świątynnej • perspektywa mesjańska – ukazał ją św. Piotr, odnosząc Psalm 16 do Mesjasza – Jezusa. Jezus jako pierwszy ufnością i posłuszeństwem sprawił, że Jego droga ziemskiego życia wkroczyła w progi wieczności. Także nas prowadzi dziś do królestwa Ojca. A św. Piotr jasno powiedział, że pisząc te słowa, Dawid przepowiedział zmartwychwstanie Mesjasza.
DRUGIE CZYTANIE
Postój w drodze • 1 P 1, 17–21
Nasze życie na ziemi Piotr nazywa przebywaniem na obczyźnie. A dosłownie: przystankiem, postojem w drodze ku zmartwychwstaniu.
KSIĘGA: Pierwszy list św. Piotra • NADAWCA: św. Piotr lub uczeń Piotra • ADRESACI: chrześcijanie w Poncie, Galacji, Kapadocji, Azji i Bitynii • CZAS POWSTANIA: 60–90 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Rzym
DWA LISTY PIERWSZEGO • Przypomnijmy: w okresie wielkanocnym słuchamy fragmentów z listu pierwszego z apostołów, św. Piotra, a dokładniej pierwszego z jego dwóch listów. Z pomocą, rzecz jasna, któregoś z sekretarzy. Język grecki w tym liście jest na tyle poprawny, że naukowcy wątpią, by został napisany ręką rybaka z Galilei. To krótki, składający się z pięciu rozdziałów tekst, pełen zachęt i apeli • List został napisany do właśnie nawróconych chrześcijan zamieszkujących Azję Mniejszą. Miał na celu podtrzymanie ich wiary w obliczu wielu prób, których doświadczali.
ZACHĘTY • Usłyszymy kolejny fragment tego listu umieszczony po hymnie pochwalnym na cześć Boga. Trzy zdania zawarte w czytaniu to w rzeczywistości jedno, bardzo długie, wielokrotnie złożone zdanie, ciągnące się przez pięć wersetów. Piotr zachęca wierzących, aby ziemski czas swojego życia spędzali w bojaźni.
POSTÓJ, PRZYSTANEK • Zwróćmy uwagę przede wszystkim na tę jedną z zachęt Piotra. Według niego życie ludzkie to zaledwie przystanek, postój, zamieszkiwanie w drodze do celu. Dla Piotra życie chrześcijanina to życie wznoszące się nieustannie ku niebu.
EWANGELIA
W drodze do Emaus • Łk 24, 13–35
Tajemniczy człowiek dołącza do uczniów idących z Jerozolimy. Otwiera im oczy na proroctwa, objawia sens tego, czego byli świadkami. Gdy Go poznają, znika.
EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. •KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: droga do Emaus, Emaus • CZAS: ok. 33 r., dzień zmartwychwstania, wieczór • BOHATEROWIE: Jezus, Kleofas i drugi z uczniów • WERSJE: brak
EWANGELIA EWANGELIZATORA • Tym razem usłyszymy kolejne słowa autorstwa św. Łukasza, fragment jego Ewangelii. Powód jest prozaiczny: tylko Łukasz opisał objawienie się zmartwychwstałego Jezusa uczniom idącym do Emaus • O autorze trzeciej Ewangelii i Dziejów Apostolskich wiemy stosunkowo dużo. Wedle najstarszych tradycji, mających potwierdzenie w Dziejach Apostolskich, św. Łukasz był towarzyszem św. Pawła i spisał głoszoną przez niego Dobrą Nowinę. Pochodził z Antiochii Syryjskiej, z wykształcenia był lekarzem (patrz: Kol 4, 14) • Spisana przez niego księga bywa nazywana Ewangelią Ewangelizatora, ponieważ powstawała w środowisku pogańskim, a jej przekaz ma znaczenie ewangelizacyjne. Łukasz, na wzór apostoła Pawła, przygotowuje ludzi do podjęcia zadania głoszenia Chrystusa tym, którzy Go jeszcze nie znają.
PO ZMARTWYCHWSTANIU • Ewangelia stanowi pewną całość wraz z Dziejami Apostolskimi. Można w niej wyróżnić kilka części: • Ewangelię dzieciństwa (1, 5–2, 52) • Ewangelię cudów i przypowieści w Galilei (4, 14–9, 50) • wypełnioną nauczaniem podróż do Jerozolimy (9, 51–19, 28) • nauczanie o charakterze eschatologicznym w Jerozolimie (19, 29–21, 38) • ewangelię Męki i Zmartwychwstania, zakończoną wezwaniem do głoszenia (22, 1–24, 53) • W Ewangelii wg św. Łukasza Jezus po zmartwychwstaniu ukazuje się jednego dnia, w dniu zmartwychwstania, dwa razy: • dwóm uczniom w drodze do Emaus oraz • wszystkim apostołom. Wiemy też, ale tylko z relacji (patrz: Łk 24, 34), o trzecim ukazaniu się: samemu Piotrowi.
SPOTKANIE W DRODZE • Dzisiejsza Ewangelia dotyczy tego pierwszego spotkania – z uczniami idącymi do Emaus. Wysłuchamy jednego z najpiękniejszych literacko opowiadań Nowego Testamentu. Historia drogi do Emaus to historia ucieczki przemienionej w drogę nadziei.